„ Nikt  im iść nie kazał, poszli, bo tak chcieli,

Bo takie dziedzictwo wziął po dziadach wnuk,

Nikt nie pytał o nic, a wszyscy wiedzieli,

Że idą walczyć, spłacać swej Ojczyźnie dług.”

Taki napis widnieje na powstańczej, zbiorowej mogile w Ostrzeszowie.  Powstanie Wielkopolskie lat 1918-1919 było czynem zbrojnym, który zadecydował o narodowym losie Poznańskiego , ale nie tylko… Powstanie to wyśnione w zadumach pracowitych Wielkopolan, okupione krwią  wielu uczestników , w tym Ratajczaków, Andrzejewskich…, zakrzepłą    na środku poznańskiej ulicy- w mroźny grudniowy dzień poświąteczny. Witane kokardką narodową na płaszczu ochotnika – powstańca oraz papierową chorągiewką w zaciśniętej piąstce  kilku tysięcy dzieci, które maszerowały przed poznańskim Bazarem – owego historycznego dnia  27 Grudnia 1918 roku .  Ma powstanie swoich historyków i pisarzy, poetów i malarzy. Posiada także dokumentalistów – reporterów. Nie mieli oni kamer filmowych, bo takie były czasy. Musiały wystarczyć odręczne szkice i fotografia. Do takich Powstańców należał Leon Prauziński – malarz, żołnierz oddziału Stanisława Nogaja. Szkicuje on na żywo sceny walk powstańczych. Roman Wilkanowicz – jako jedyny poza kilkoma anonimowymi twórcami podejmuje w poezji temat Powstania Wielkopolskiego.

Jeszcze przed jego wybuchem pisze:
…” Za dzień jeden, za moment, za chwilę ,
coś się stanie, coś się w gruzy zwali,
może się ziemia żarem rozpali
może słońce rozpali się w pyle.”

Gdyby szukać słów oddających sens wyrzeczeń  złożonych przez powstańców to koniecznie trzeba sięgnąć do jego poezji „ Tobie Polsko ta kropla krwi wrzącej, Tobie Polsko tych serc naszych bicie… „

Nie zapomniała Ojczyzna o swoich wiernych synach- żołnierzach powstania. Uczciła pamięć o nich tablicami pamiątkowymi, obeliskami i pomnikami, nadała Powstańcom stopnie oficerskie, uhonorowała wysokimi odznaczeniami. Na wielkopolskiej ziemi nie ma miasta, którego ulice nie nosiłyby nazwisk Powstańców. W naszym mieście również są takie miejsca – ulica Powstańców Wielkopolskich, szkoła ich imienia  , pomnik ….. W 1957 roku ustanowiono Wielkopolski Krzyż Powstańczy, który wręczano wszystkim uczestnikom  Powstania Wielkopolskiego. Sukces Powstańców Wielkopolskich natchnął otuchą i zachęcił do walki polskich działaczy niepodległościowych na Górnym Śląsku.